De kunst van het herzien
We zeggen, of denken, het vaak ‘het is niet erg als je het niet goed hebt’, maar meestal ligt er veel druk om goede antwoorden te geven en een voldoende te halen. Binnenkort starten in het basisonderwijs de cito toetsen weer en maakt het voortgezet onderwijs zich op voor de examens.
Is het niet een goede zaak om af en toe in de ‘performance modus’ te moeten staan? (zie de Ted lezing van De Briceno https://www.ted.com/talks/eduardo_briceno_how_to_get_better_at_the_things_you_care_about) Van een chirurg verwacht je ook dat hij/zij goed opereert, maar de weg ernaar toe zou een proces van leren, reflecteren, herzien en opnieuw leren moeten en kunnen zijn. Een pendel tussen een lange leermodus en een korte prestatiemodus.
Ontwikkelingen van leerlingen/studenten zijn zelden lineair en dat maakt het gelijk (systemisch) lastig in het onderwijs. Zelf was ik bijvoorbeeld een mavo leerling die (moeizaam) via havo, naar het hbo ging en uiteindelijk op 35 jarige leeftijd onderwijskunde deed. Ligt die (financiële) ruimte om te stapelen er tegenwoordig nog steeds?
Sturende opvattingen
Leren van je fouten betekent volgens mij ook dat je anders kunt aankijken tegen sturende opvattingen. Waarom hebben we jaarklassen, een centraal eindexamen en lange zomervakanties? Waarom gebruiken we standaard lesmethodes en gaan we uit van gemiddelden? Waarom geven we huiswerk? Waarom cijfers? En waarom ligt de focus op cognitieve ontwikkeling? Het zijn vragen welke staan in het Onderwijsvragenboek van Claire Boonstra (2019). Allerlei systemen hebben vanuit verleden, diep liggende gewoonten gemaakt. Vaak was (en is) de geldende mindset om vanuit efficiëntie, resultaten en controle te houden en de focus op effectiviteit (winst) te houden. De negatieve bijvangsten zoals hoge werkdruk bij leraren, lage motivatie leerlingen, kansen ongelijkheid (huiswerkinstituten) zijn zichtbaar. Misschien is het nu tijd om meer en steviger aan een lange termijn mentaliteit te bouwen; aan een ‘learning journey’ welke past bij leren en ontwikkeling in deze tijd. We moeten weer kunnen kijken, zoals ‘vernieuwende pedagogen’ eerder ook al hebben gedaan, naar de bedoeling van het onderwijs. Dit proces van herzien vraagt kijken naar ‘drieslag leren’, naar waarden, identiteit en rolopvattingen.
Professor Guy Claxton; Building Learning Power
Professor Guy Claxton heeft rond 2000 een onderwijsbenaderingswijze ontworpen; Building Learning Power, nu The Learning Power Approach genoemd. Hij geeft aan dat er op het gebied van veerkracht, vindingrijkheid, reflectief vermogen en interactie, we samen met ouders nog heel veel kunnen geven aan leerlingen en studenten. Een van de belangrijkste leercapaciteiten (leerspieren voor leerlingen) die je kan trainen en ontwikkelen is ‘revising; monitoring and adapting along the way’ (Guy Claxton, 2002). Goed voorbereide leerders moeten ook het onverwachte verwachten. Dus een goede planning moet samengaan met de bereidheid om te herzien, gaande het leerproces.
Een basisschool heeft naar aanleiding van het prachtige filmpje Austins butterfly https://www.youtube.com/watch?v=E_6PskE3zfQ&t=26s, hetzelfde uitgevoerd met de leerlingen. Het leverde naast een zeer leerzaam proces (feedback geven en ontvangen, verplaatsen in de ander, doorgronden, reflecteren, verbeelden en herzien – allemaal leerspieren binnen BLP) ook fraaie eindresultaten op. Bovendien kregen leerlingen taal om over hun leren te praten!
Tot slot
De kunstenaar Kamagurka postte laatst deze prachtige afbeelding. Hoe we tegen de werkelijkheid aankijken vraagt om een attitude om af en toe stil te staan en na te denken of het wel klopt wat we zeggen, wat ik beweer? Veelal is er geen tijd in teams om hierbij stil te staan, laat staan dat er wordt gekeken wat er uit onderzoek naar voren komt. Toch kan langzaam soms veel snelheid genereren
15 februari 2023
Anton de Vries
trainer adviseur
