‘Tijd voor kathedraaldenken in onderwijsland’
Ik was getriggerd door de bovenstaande cartoon en een interview met Roman Krznaric waar hij, naar aanleiding van zijn boek ‘De goede voorouder’, het heeft over ‘langetermijndenken voor een kortetermijnwereld’ . Wat kunnen we leren van de kathedraalbouwers van weleer, die aan die klus begonnen terwijl ze zeker wisten dat ze het eindresultaat nimmer zouden zien. Wat zou dit betekenen voor het onderwijs als we ons gaan verbeelden dat onze kleinkinderen 90 jaar zijn en terugblikken op vorige generaties? Welke verbeelding hebben wij gebruikt om antwoorden te creëren voor een betere wereld voor hen?
Kathedraaldenken vereist dat je weet te verplaatsen in toekomstige generaties; het empathisch vermogen wordt uitgedaagd om verder te kijken dan de gebruikelijke (politieke) vier jaar cyclus.
Herzien van sturende opvattingen
Waarom hebben we jaarklassen, een centraal eindexamen en lange zomervakanties? Waarom gebruiken we standaard lesmethodes en gaan we uit van gemiddelden? Waarom geven we huiswerk? Waarom cijfers? En waarom ligt de focus op cognitieve ontwikkeling? Het zijn vragen welke staan in het Onderwijsvragenboek van Claire Boonstra (2019). Allerlei systemen hebben vanuit verleden, diep liggende gewoonten gemaakt. Vaak was (en is) de geldende mindset om vanuit efficiëntie, resultaten en controle te houden en de focus op efectiviteit (winst) te houden. De negatieve bijvangsten zoals hoge werkdruk bij leraren, lage motivatie leerlingen, kansongelijkheid (huiswerkinstituten) zijn zichtbaar. Misschien is het nu tijd om meer en steviger aan een lange termijn mentaliteit te bouwen; aan een ‘learning journey’ welke past bij leren en ontwikkeling in deze tijd.
We moeten weer kunnen kijken, zoals ‘vernieuwende pedagogen’ eerder ook al hebben gedaan, naar de bedoeling van het onderwijs. Dit proces van herzien vraagt kijken naar ‘drieslag leren’, naar waarden, identiteit en rolopvattingen.
Wat motiveert ons?
Daniel Pink geeft in zijn boek Drive (2009) o.a. richting hoe je de innerlijke motivatie en het lange termijn denken zou kunnen stimuleren. Hij noemt drie belangrijke elementen:
Zingeving – De wens om iets te doen dat betekenis heeft en belangrijk is. Pink betoogd dat mensen intrinsiek dingen willen doen, die er toe doen. Medewerkers die het meest gemotiveerd zijn hebben hun verlangens weten te koppelen aan een doel welke groter is dan henzelf.
Meesterschap: de drive om steeds beter te worden in iets dat er toe doet; de voldoening krijgen van persoonlijke prestaties en vooruitgang.
Autonomie het verlangen om ons eigen leven te sturen. Pink stelt dat het toestaan van autonomie voor medewerkers indruist tegen de traditionele visie van het management, dat wil dat medewerkers ‘voldoen’ aan wat er van hen wordt gevraagd.
Kathedraalbouwen; geef iedere generatie haar eigen doelen en groei
Een inspirerend doel, een brede visie, is nodig, maar geef dan iedere generatie de autonomie om dit vorm te geven met creatieve nieuwe en (wetenschappelijke) ideeën en wellicht nieuwe technologieën, welke – vanuit nu – nog niet te voorspellen zijn. Wat daarbij belangrijk is dat iedere generatie een veilige haven kan bereiken waarop een volgende generatie weer verder kan bouwen. Empathie naar elkaar, naar volgende generaties is daarbij een sleutelbegrip. Op deze manier kunnen we grote uitdagingen zoals klimaat verandering aanpakken en vooruitgang vaststellen.
Een leidend principe? Het ‘care for all’ model.
Als we een nieuwe ‘onderwijs kathedraal’ willen bouwen en de volgende generaties een kompas willen meegeven op hun leerreis, in het kader van het streven naar een betere en duurzamere wereld, wat zou dan hun ‘moreel kompas’ kunnen zijn? Hebben we de wil om die te veranderen naar een die minder gericht is op ‘care for me’ (economische waarde), maar meer naar ‘care for all’ (effectieve bescherming van het mens, dier en milieu)?
Dit vraagt een bezinning en een andere attitude, een vanuit de leermodus i.p.v. enkel allen de prestatiemodus. Deze zal dan door een ieder in organisaties moeten worden omarmd en worden voorgeleefd door haar leiders.
Ook ik besef me dat ik hier een aantal ‘sturende opvattingen’ probeer te onderbouwen. Op deze manier van denken zal geen ‘instant gratification’ optreden, maar hoogstwaarschijnlijk wel het langdurig en kwalitatief zorgvuldig bouwen aan duurzame onderwijsconcepten. Deze zullen wellicht helpen om onze kleinkinderen vorm te laten geven aan beter onderwijs, aan een betere wereld. Ik hoop daarbij dat mijn kleinkinderen dan zullen zeggen dat ik een ‘goede voorouder’ ben geweest.
Fijne feestdagen!
17 december 2021
Anton de Vries
- Cathedral Thinking is Dead. Long Live Cathedral Thinking | Jonathan Thompson | TEDxPensacola; august 2020 https://www.youtube.com/watch?v=Riz1BMsPr6g
- De goede voorouder, Roman Krznaric, 2021
- Drive: de verrassende waarheid over wat ons motiveert, Daniel Pink, 2009
- Onderwijsvragenboek, Claire Boonstra, 2019
- Powering up children, Claxton and Carlzon (2018)
- The Three Levels of Sustainability, Cavagnaro and Curiel, 2012
