Gaan we links of rechtsom?
Er zijn veel ‘toppers’ in het onderwijs, ze verdienen erkenning voor wat ze presteren in deze tijd; chapeau! Nu er ook nog veel, helaas tijdelijk, extra geld komt binnen het onderwijs, moeten wij schoolleiders en leerkrachten serieus nemen en vooral de autonomie (en vindingrijkheid) geven om in het belang van leerlingen, er maximaal van te profiteren. Ga je als school/bestuur daarbij uitsluitend focussen op de beschreven paden en interventies uit het menu van het Nationaal Programma Onderwijs, of probeer je de extra gelden ook te combineren met bijvoorbeeld duurzame schoolontwikkeling? Welke route kies je en met welk doel?
Linksom, veranderen vanuit waarom en wat
Vaak gebruikt bij een geplande verandering vanuit de inhoud. Veelal in een klein comité wordt er nagedacht over het waarom van de verandering, je komt tot een plan en je bepaalt hoe je de verandering insteekt. ‘Begrijpend Lezen blijft achter’. Er wordt een plan bedacht. Daarna vindt het implementatie en draagvlakproces pas plaats (‘ingenieurs denken’). De actoren (docenten) worden betrokken en gevraagd om het plan uit te voeren. Het voordeel bij deze manier van veranderen is, dat het snel gaat en kan werken als de complexiteit niet hoog is en belangen niet erg groot zijn.
Rechtsom, veranderen vanuit waarom, wie en hoe
Als je rechtsom door de vragen heen en weer werkt, gebruik je de ontwikkelbenadering. Niet de inhoud maar het proces staat voorop, met meer aandacht voor de belangen en het betrekken van de doelgroep. Op hoofdlijnen staat de waarom vraag vast, maar direct wordt vanuit co-creatie (wie) de veranderaanpak (hoe) samen ontworpen. Door dit gesprek ontstaat er meer inhoud over ‘het wat’; hierdoor is er kans op anders denken en ander gedrag. Betrokkenheid en draagvlak staan daarbij voorop.
Sluit het een het andere uit?
Nee dat hoeft niet. Soms heb je duidelijke verbeteracties te doen. In het model hieronder wordt dat ‘enkel slag leren’ genoemd (Wierdsma). Kies je interventie, ga aan de slag en monitor de resultaten. Voor bijvoorbeeld ander leerkracht/lesgeef gedrag, vraagt het veel meer ‘dubbel’ en ‘drieslag leren’. Nadenken over ‘doen we het goede’ en ‘wat zijn onze sturende opvattingen’, helpt om andere interventies te bedenken en uit te voeren. Als dit ook nog wordt gekoppeld aan zingeving en rolopvattingen, dan is er een basis voor ander gedrag en zullen eerdere interventies uit ‘enkelslag leren’ ook beter beklijven en beter worden geïmplementeerd.
Een voorbeeld: Building Learning Power
Scholen welke al eens met het goed doordachte benaderingswijze ‘Building Learning Power’ (prof. Guy Claxton) bezig zijn geweest, zullen een aantal interventies herkenbaar terug kunnen lezen in het Nationaal Programma Onderwijs. Bij het ‘leerspierenmodel’ van BLP staat reflectief vermogen met ‘metacognitie’ als leercapaciteit nadrukkelijk benoemd, maar ook andere capaciteiten zoals samenwerken, onderzoekende en nieuwsgierig vragen stellen, weten hoe je beter kan doorzetten enz. Het is een prachtige combinatie waarbij kennis, vaardigheden (geletterdheid) en de attitude met elkaar worden verbonden. Ook ouders worden nadrukkelijk verbonden aan dit ‘leren leren’ concept.
Building Learning Power wordt (wereldwijd) al veel ingezet als systemische kijk en benaderingswijze op ‘leren leren’ (scholen in o.a. Australië, Nieuw Zeeland, Engeland). Dit alles in het kader van een Leven Lang Leren.
In (Noord) Nederland hebben ongeveer 30 scholen kennisgemaakt met BLP.
Meer weten?
Anton de Vries
https://www.ecno.nl/ecno-opleidingen/building-learning-power
bronnen
- Powering Up Children: The Learning Power Approach to Primary Teaching, Carlzon en Claxton (2019)
- De interne adviseur in positie, Noelle van der Hagen en Machiel Willemsen (2019)
- Lerend organiseren en veranderen, Wierdsma (2017)
