Wat hoop je te zien als jouw leerlingen van school gaan?

Nu de examens klaar zijn en groep acht leerlingen bijna van school gaan, rijst de vraag misschien ‘hoe hebben onze leerlingen zich ontwikkeld, wat hoop ik vooral te zien?’ Die vraag stel ik vaak als ik een workshop over Building Learning Power geef op belangstellende scholen. In de antwoorden is veelal een rode draad te ontdekken; ‘dat ze keuzes kunnen maken, nieuwsgierig blijven, zelfstandig zijn, kunnen samenwerken, gelukkig zijn, niet snel opgeven’ enz. enz. Eigenlijk hoor ik nooit een antwoord in de zin van ‘dat ze goede cijfers hebben gehaald’. Dit is een interessant gegeven vind ik.

Wat is dan die de plus van je school?

‘Als leerling van……leer je om het samen te maken. We helpen je om het beste uit jezelf te halen. En je leert om jouw talent in te zetten voor anderen. Je kunt al jouw talent kwijt in een uniek onderwijsaanbod’ , je kent ze wel. Bijna alle onderwijsinstellingen hebben uitspraken over de profilering van hun school; de ‘plus’ van de school. Maar alle scholen zitten ook in systemen van toetsen en afsluiten, examens, inspectie, accreditaties enz. Bovendien moet onderwijzend Nederland het natuurlijk wel goed doen op de internationale Pisa lijst!

Wat maakt nu dat de school naast haar formele curriculum een ‘plus’ heeft? Op welke lagen in de cultuur (leiderschap, sfeer, lesgeven, pedagogiek, setting, ouders e.d.)  is dit voelbaar en merkbaar is? Hoe kan je als lesgever inhoud EN proces zo vormgeven en begeleiden, dat leerlingen in en na het coronatijdperk dan ook veerkrachtig, nieuwsgierig, reflectief en sociaal blijven of worden? Hoe kan je die plus waarmaken?

 Splitscreen lessen

Wanneer je wilt dat leerlingen tijdens jouw les nieuwsgierig en onderzoekend zijn, hoeveel uitdaging heb je dan in de opdrachten verwerkt? Was dit niet te gemakkelijk (verveling, storend gedrag) of juist veel te moeilijk (frustraties)? Hebben leerlingen keuzes gekregen, of mochten ze iets toevoegen? Is er vooraf gekoppeld aan eerdere inhouden? Geef je aan dat niet alleen het eindresultaat belangrijk is, maar ook hoe er bijvoorbeeld is samengewerkt? Is er een gesprek geweest over wat goed samenwerken is? Welke strategieën en attitude daarbij bijvoorbeeld kunnen helpen? Is er een veilig klimaat waarbij ‘fouten maken’ gezien wordt als ‘leerzaam’ en waarbij (peer)feedback en feedforward wordt ingezet? Deze manier van je activiteiten ontwerpen en begeleiden wordt ook wel ‘splitscreen’ genoemd; doel daarbij is dat je naast kennis opdoen, ook een betere ‘learner’ kan worden.

Halfproducten

(schets Da Vinci)

We zijn zo gewend om de mooiste eindproducten te laten zien in de lokalen of op mooie plekken in de school. Echter de halfproducten, daar waar er ‘struggle’ is en het lastig is om door te gaan, daar zit de kracht van het (leer)proces. Daar kunnen leerlingen de verbeelding inzetten, kan er worden samengewerkt (wie heeft een idee hoe dit verder kan?), het broeden op wat de essenties zijn, wat je zou kunnen herzien, hoe je de planning daarbij kan aanpassen (niet het doel!) enz.

Door systematisch stilt te staan bij het proces, te reflecteren, geef je ook waarde aan de attitudes die je zo graag wilt zien bij je leerlingen en wilt meegeven voor de rest van hun ‘learning journey’. Een aardige bijvangst is vaak, dat ‘het toetje van een goed proces’, veelal ook nog eens een mooi eindproduct laat zien!

Als je wilt dat leerlingen hun grenzen verleggen, het beste uit zich zelf halen, dat jouw school echt een waardevolle plus mee geeft aan jullie leerlingen, dan is naast de noodzakelijke kennis en vaardigheden, ook belangrijk om hun attitude daarbij te trainen. Biesta gaf in een artikel over ‘kansen door de crisis’ kortgeleden treffend aan:  ‘dat vraagt namelijk niet alleen om kennis, kunde, ervaring en oriëntatie maar ook om inventiviteit: het scheppende vermogen om steeds weer opnieuw goed onderwijs te maken’ https://www.verus.nl/actueel/blogs/anoniem/kansen-door-de-crisis-het-kunstenaarschap-van-de-leraar?utm_source
Leraren kunnen dit!

Veel van deze aspecten komen terug in het onderwijsconcept van prof Guy Claxton ‘Building Learning Power.’

12 juni 2020,
Anton de Vries